Nằm ở phía Nam của vùng cửa sông Hồng, thuộc huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định (nay thuộc xã Giao Hòa và Giao Thủy, tỉnh Ninh Bình), Vườn Quốc gia Xuân Thủy không chỉ là một điểm đến du lịch sinh thái hấp dẫn mà còn là một khu dự trữ sinh quyển thế giới có tầm quan trọng quốc tế. Được mệnh danh là “sân ga chim trời”, nơi đây là điểm dừng chân của hàng chục ngàn cá thể chim di cư mỗi năm, tạo nên một bức tranh thiên nhiên sống động, hoang dã và đầy màu sắc.
Bài viết này sẽ là cẩm nang toàn diện, đưa bạn đi khám phá mọi ngóc ngách của Vườn Quốc gia Xuân Thủy, từ lịch sử hình thành, giá trị đa dạng sinh học cho đến những kinh nghiệm du lịch thực tế nhất.
Podcast Vườn quốc gia Xuân Thủy:
Vườn quốc gia Xuân Thủy: Dấu ấn lịch sử và tầm quan trọng quốc tế
Vườn Quốc gia Xuân Thủy mang trong mình một lịch sử đầy tự hào, ghi nhận những nỗ lực không ngừng của Việt Nam trong công tác bảo tồn thiên nhiên.
Cột mốc Ramsar đầu tiên của Việt Nam và Đông Nam Á: Tháng 1 năm 1989, Vườn Quốc gia Xuân Thủy (khi đó là khu Bảo tồn Đất ngập nước Xuân Thủy) đã trở thành địa danh đầu tiên của Việt Nam và cả Đông Nam Á tham gia Công ước Ramsar – Công ước quốc tế về bảo tồn và sử dụng một cách hợp lý các vùng đất ngập nước. Đây là sự công nhận quốc tế to lớn cho giá trị đặc biệt của hệ sinh thái nơi đây.
Trở thành Vườn Quốc gia: Ngày 2 tháng 1 năm 2003, Thủ tướng Chính phủ đã ra quyết định chuyển hạng Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Xuân Thủy thành Vườn quốc gia Xuân Thủy, khẳng định vai trò và vị thế của nó trong hệ thống các khu rừng đặc dụng của Việt Nam.
Vùng lõi của Khu dự trữ sinh quyển thế giới: Năm 2004, UNESCO đã công nhận Khu dự trữ sinh quyển ven biển liên tỉnh đồng bằng châu thổ sông Hồng, trong đó Vườn Quốc gia Xuân Thủy là vùng lõi quan trọng nhất.
Những danh hiệu cao quý này không chỉ là niềm tự hào của người dân Nam Định (nay là Ninh Bình) mà còn khẳng định tầm quan trọng toàn cầu của Vườn Quốc gia Xuân Thủy trong việc bảo tồn đa dạng sinh học và các hệ sinh thái đất ngập nước ven biển.
Khám phá hệ sinh thái đa dạng và độc đáo tại Vườn quốc gia Xuân Thủy
Sức hấp dẫn của Vườn Quốc gia Xuân Thủy đến từ sự phong phú và đa dạng của các hệ sinh thái. Với tổng diện tích vùng lõi là 7.100 ha, nơi đây là ngôi nhà chung của hàng ngàn loài động thực vật.
Hệ thực vật: “Lá Phổi Xanh” của vùng cửa sông
Thảm thực vật tại Xuân Thủy vô cùng đặc trưng cho vùng cửa sông ven biển, với vai trò quan trọng trong việc chắn sóng, bảo vệ đê biển và cân bằng hệ sinh thái.
Rừng ngập mặn: Đây là kiểu hệ sinh thái quan trọng nhất, chiếm diện tích lớn với các loài cây tiên phong như Trang (Kandelia candel), Bần (Sonneratia), Sú (Aegiceras corniculatum), Vẹt (Bruguiera gymnorhiza). Những cánh rừng ngập mặn bạt ngàn không chỉ là nơi trú ngụ, kiếm ăn của nhiều loài thủy sinh mà còn là “bức tường xanh” vững chắc bảo vệ con người khỏi thiên tai.
Thảm cỏ biển và rong tảo: Các bãi bồi ven sông là nơi phát triển của nhiều loài rong tảo và cỏ biển, tạo ra nguồn thức ăn dồi dào cho các loài chim nước và động vật thủy sinh.
Thực vật bậc cao: Vườn Quốc gia đã ghi nhận khoảng 120 loài thực vật bậc cao, thích nghi với điều kiện sống khắc nghiệt của vùng đất ngập mặn.
Hệ động vật: Thiên đường của các loài chim và thủy sinh
Sự đa dạng của hệ động vật, đặc biệt là các loài chim, đã làm nên tên tuổi cho Vườn Quốc gia Xuân Thủy.
“Sân Ga Chim Trời” Quốc Tế: Xuân Thủy là điểm dừng chân và trú đông quan trọng trên đường bay di cư quốc tế của các loài chim. Hàng năm, từ tháng 10 đến tháng 4 năm sau, nơi đây chào đón hàng chục ngàn cá thể chim di cư từ phương Bắc lạnh giá.
Số lượng loài: Đã ghi nhận trên 200 loài chim thuộc 41 họ, 13 bộ, trong đó có tới hơn 150 loài chim di cư và hơn 50 loài chim nước.
Các loài quý hiếm: Đặc biệt, Vườn Quốc gia Xuân Thủy là nơi sinh sống của nhiều loài chim đang bị đe dọa trên toàn cầu và được ghi trong Sách Đỏ thế giới như: Cò mỏ thìa mặt đen (Platalea minor), Rẽ mỏ thìa (Calidris pygmaea), Choắt mỏ vàng (Tringa guttifer), Mòng bể mỏ ngắn (Larus saundersi), Bồ nông chân xám (Pelecanus philippensis)… Việc quan sát được những loài chim quý hiếm này là trải nghiệm vô giá đối với các nhà điểu học và du khách yêu thiên nhiên.
Thế giới thủy sinh phong phú: Vùng đất ngập nước Xuân Thủy cũng là nơi sinh sống của khoảng 500 loài động vật đáy và hải sản có giá trị kinh tế cao như tôm, cua, cá, ngao, vạng… Nguồn lợi thủy sản này không chỉ duy trì sự cân bằng của hệ sinh thái mà còn là sinh kế quan trọng của cộng đồng dân cư địa phương.
Các loài động vật khác: Ngoài ra, Vườn cũng là nơi sinh sống của nhiều loài thú, bò sát và lưỡng cư, góp phần làm phong phú thêm đa dạng sinh học của khu vực.
Du lịch sinh thái tại Vườn quốc gia Xuân Thủy: Trải nghiệm “Xanh” đầy thú Vị
Du lịch sinh thái tại Vườn Quốc gia Xuân Thủy là một hành trình trở về với thiên nhiên, nơi bạn có thể tạm gác lại những ồn ào của phố thị để đắm mình trong không gian yên bình và khám phá những điều kỳ diệu của thế giới tự nhiên.
Thời điểm lý tưởng để ghé thăm
Mùa chim di cư (Tháng 10 – Tháng 4 hàng năm): Đây là thời điểm tuyệt vời nhất để đến Xuân Thủy. Bạn sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng những đàn chim hàng ngàn con bay rợp trời, tìm kiếm thức ăn trên các bãi bồi khi thủy triều xuống. Đây là thiên đường cho những người yêu thích chụp ảnh chim (bird-watching photography).
Mùa hè (Tháng 5 – Tháng 9): Mặc dù không phải mùa chim di cư rầm rộ, nhưng đây là thời điểm lý tưởng để khám phá hệ sinh thái rừng ngập mặn xanh tươi, trải nghiệm cuộc sống của người dân địa phương và tham gia các hoạt động nuôi trồng thủy hải sản.
Các hoạt động không thể bỏ lỡ
Đi thuyền khám phá các Cồn: Đây là hoạt động đặc trưng nhất tại Xuân Thủy. Bạn sẽ được ngồi trên chiếc thuyền máy nhỏ, len lỏi qua những con lạch, khám phá Cồn Ngạn, Cồn Lu, Cồn Xanh. Hướng dẫn viên địa phương sẽ giới thiệu về các loài cây, các loài chim và cuộc sống của người dân vùng cửa biển.
Quan sát chim (Bird Watching): Với ống nhòm và máy ảnh, bạn có thể dành hàng giờ để quan sát và ghi lại khoảnh khắc của hàng trăm loài chim. Trải nghiệm tìm kiếm và nhận diện các loài chim quý hiếm chắc chắn sẽ khiến bạn thích thú.
Tham quan rừng ngập mặn: Đi bộ trên những con đường nhỏ và những cây cầu trong rừng ngập mặn, tìm hiểu về vai trò của hệ sinh thái này và tận hưởng không khí trong lành, mát mẻ.
Trải nghiệm “Một ngày làm ngư dân”: Tham gia vào các hoạt động thường ngày của người dân địa phương như đi cào ngao, bắt tôm cua trên các bãi bồi. Đây là cơ hội để bạn hiểu thêm về văn hóa bản địa và cuộc sống mưu sinh gắn liền với tự nhiên.
Tham quan các làng quê ven biển: Khám phá các nhà thờ cổ kính mang đậm kiến trúc Gothic tại các xã xung quanh Vườn Quốc gia Xuân Thủy hay tìm hiểu về nghề làm nước mắm truyền thống.
Cắm trại và ngắm hoàng hôn, bình minh trên biển: Trải nghiệm cắm trại ngủ đêm ngay tại Vườn, lắng nghe gió, tiếng chim kêu và chiêm ngưỡng khoảnh khắc mặt trời mọc và lặn trên biển là một kỷ niệm khó quên.’
Kinh nghiệm “Bỏ Túi” khi du lịch Vườn quốc gia Xuân Thủy
Di chuyển: Từ Hà Nội, bạn có thể đi xe khách về thị trấn Giao Thủy (nay là xã Giao Minh, tỉnh Ninh Bình) (khoảng 150km), sau đó thuê xe ôm hoặc taxi để vào trụ sở Vườn Quốc gia (khoảng 10-15km).
Liên hệ trước: Hãy liên hệ với Ban quản lý Vườn QG Xuân Thủy hoặc các đơn vị du lịch cộng đồng tại đây để đặt thuyền, hướng dẫn viên và các dịch vụ khác. Điều này đảm bảo chuyến đi của bạn được chu đáo và thuận lợi.
Trang phục: Nên mặc quần áo gọn gàng, thấm hút mồ hôi, đi giày thể thao hoặc dép lê dễ di chuyển. Đừng quên mang theo mũ, kính râm, kem chống nắng. Nếu đi vào mùa đông, hãy chuẩn bị áo khoác ấm.
Vật dụng cần thiết: Máy ảnh, ống nhòm là những vật dụng không thể thiếu để ghi lại những khoảnh khắc đẹp. Thuốc xịt côn trùng, thuốc men cá nhân cũng rất cần thiết.
Ăn uống: Thưởng thức các món hải sản tươi sống được đánh bắt ngay tại vùng như ngao, cua, tôm, cá… là một phần không thể thiếu của chuyến đi.
Bảo vệ môi trường: Hãy là một du khách có trách nhiệm. Không xả rác bừa bãi, không làm ồn để ảnh hưởng đến các loài chim và tuân thủ mọi quy định của Vườn Quốc gia.
Lưu trú: AnEco Homestay là lựa chọn tốt nhất hiện nay tại Vườn QG Xuân Thủy, bạn có thể tham khảo tại website: www.anecohomestay.com. Ngoài ra, bạn có thể tham khảo các khách sạn, nhà nghỉ xung quanh Vườn.
Vai trò và ý nghĩa to lớn của Vườn QG Xuân Thủy
Vườn Quốc gia Xuân Thủy không chỉ là một điểm du lịch. Nơi đây mang trong mình những giá trị to lớn về nhiều mặt:
Bảo tồn đa dạng sinh học: Là “ngôi nhà” của nhiều hệ sinh thái và các loài động thực vật quý hiếm, đặc biệt là các loài chim di cư đang bị đe dọa.
Bảo vệ môi trường: Hệ thống rừng ngập mặn đóng vai trò như một “lá chắn xanh”, giúp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng, bảo vệ đê điều và cuộc sống của người dân ven biển.
Phát triển kinh tế – xã hội: Phát triển du lịch sinh thái, tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng địa phương, giúp họ cải thiện cuộc sống và nâng cao ý thức bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.
Nghiên cứu khoa học và giáo dục: Là một “phòng thí nghiệm tự nhiên” lý tưởng cho các nhà khoa học, sinh viên đến nghiên cứu về hệ sinh thái đất ngập nước và các loài chim.
Lời kết
Vườn Quốc gia Xuân Thủy là một viên ngọc quý của thiên nhiên Việt Nam, một minh chứng sống động cho sự hài hòa giữa con người và tự nhiên. Một chuyến đi đến đây không chỉ mang lại cho bạn những trải nghiệm khám phá thú vị, những phút giây thư thái giữa thiên nhiên hoang dã mà còn giúp bạn hiểu thêm về tầm quan trọng của việc bảo tồn các vùng đất ngập nước. Hãy xách ba lô lên và đến với Xuân Thủy, để được lắng nghe bản giao hưởng của thiên nhiên và tận mắt chiêm ngưỡng vũ điệu của những đàn chim di cư trên bầu trời quê hương Nam Định.
>>> Xem thêm: Ruộng bậc thang Mù Cang Chải – Tuyệt tác thiên nhiên và di sản văn hóa vùng Tây Bắc
